Sosyal Medyada Paylaşılan Matematik Sorularının Arkasında Ne Yatıyor? Facebook üzerinde yapılan paylaşımları takip ediyorsanız, mutlaka siz de görmüşsünüzdür. Özellikle son yıllarda "Bu soruyu bilen çıkmadı" veya "Kendine güvenen doğru cevabı söylesin" diye cümlelerle süslenmiş şekilde bazı matematik soruları paylaşılıyor.
Bu tür paylaşımların yabancı dilde olanlarına da denk geldim. Dolayısıyla bu "matematik problemi" paylaşımının sadece Türkiye'ye özgü olduğunu sanmıyorum.
Instagram veya Twitter üzerinde bu paylaşımların durumu ve sıklığı nedir, onu da tam olarak bilemiyorum.
Ancak bu "kandırmacalı" matematik sorularının arkasında başka bir dümen olacağı ihtimali aklıma geldi.
Kendi komplo teorimi sizlerle paylaşmadan önce, yukarıda şekil üstünde görünen (ve sizin de benzerlerini defalarca görmüş olduğunuzu tahmin ettiğim) basit matematik sorusunun neden "kandırmacalı" olduğunu açıklamak istiyorum.
BASİT ÜÇ BİLİNMEYENLİ DENKLEM
Ortaokulda matematik derslerinizi iyi takip ettiyseniz zaten "denklem çözümü" konusunda gerekli bilgiye sahipsiniz demektir. Burada "aşırı basitleştirilmiş" bir "3 bilinmeyenli denklem" sorusu sorulmakta. Size sevimli ve kolay görünmesi için de X, Y ve Z değişkenleri yerine mesela bu örnekte bir çift spor ayakkabısı, afacan bir çocuk ve bir külah ayçekirdeği kullanılmış.
Şeklimize bakıyoruz, nedir?
İkinci eşitlikte bir çift spor ayakkabısı ve iki afacan oğlan toplamı 20 sayısı olarak verilmiş. Bir çift spor ayakkabısı 10 olduğuna göre, iki afacan çocuk toplamı
Sonraki eşitlikte iki külah ayçekirdeği ve bir afacan çocuk toplamı 13 olarak verilmiş. Ne yapıyoruz? 13 sayısından 5 sayısını çıkarıyoruz.
İki külah ayçekirdeği 8 olduğuna göre, bir tanesi 4 demek oluyor.
Evet, üç bilinmeyenli denklemi çözdük:
Bu basit hatta aşırı basitleştirilmiş denklemi çözünce "Vay anasını.. Ben çok akıllıyım!" diye bir böbürlenme geliyor bu soruya bu kadar kafa yorana.
Bu soruyu size soranın tam istediği havalara girdiniz. Şimdi "yanlış" soru geliyor:
Facebook üzerinde bu "yanlış şekilde" sorulmuş tuzak sorulara kaç defa rastladım, sayısını unuttum. Yanlış soruyu cevaplamaya çalışanlar arasında FEN LİSESİ mezunu arkadaşlarım bile var ki bu durum bana oldukça şaşırtıcı geliyor.
Bu tür soruların sorulduğu paylaşımların altında pek çok da yorum yapılıyor. Kimisi "Ben böyle buldum, doğrusu budur.." derken kimisi "Sen yanlış bulmuşsun, doğru cevap o değil bu olacak" diyor.
İtiraf edeyim bir ara ben de bu tür soruların sorulduğu bazı ortamlara yorum yaparak: "Soru yanlış. O yüzden bu soruya doğru cevap verilemez!" diyerek yukarıda yaptığım açıklamayı yapmaya çalıştım.
Ama benim yaptığım da boş bir çabaymış meğerse... Bu yanlış soruya daha fazla muhatap olmaktansa, buna muhatap olan diğer kişilerin boşa harcadıkları vakitlerine ve enerjilerine acımaya başladım.
SONRA BENDE JETON DÜŞTÜ!
Bütün bu "tuzak soru" numarası çok daha komplike bir numaranın parçası olabilirdi.
On küsur yıl önce yazdığım "Doğru Cevabın Fiyatı Nedir?" yazımda belirttiğim gibi size sorulan bir sorunun amacı genellikle sorunun doğru cevabını almak değildir.
FACEBOOK üzerinde cevapladığınız her soru, çözdüğünüz her test aslında geniş çaplı psikolojik bazı operasyonlara hizmet ediyor.
Belki hatırlıyorsunuz, belki de duymuş olsanız da üstünde durmadınız. Ama yaklaşık bir yıl önce FACEBOOK'un (bilerek veya bilmeyerek?) karıştığı çok büyük bir skandal ortaya çıktı. Facebook kendi kullanıcılarının verilerini Cambridge Analytica adlı kuruluşla paylaşmış, üstelik bu kuruluşun facebook üzerinde bazı araştırmalar yapmasına olanak sağlamıştı.
Cambridge Analytica skandalı şunları gösteriyordu:
1- Bir takım araştırma kuruluşları ve şirketler, dünyadaki milyonlarca kişinin özel bilgilerini topluyor, bu kişilerin psikolojik profillerini çıkarıyor. Hangi olaylara nasıl tepki verdiğini -çeşitli testler yoluyla- ölçüyor.
2- Bu kuruluşların hangi kuruluşlar olduğunu bilmiyoruz. Muhtemelen hiç bilemeyeceğiz. Cambridge Analytica adını duyduk ama adını duymadığımız bu şekilde çalışan daha başka kimbilir ne kuruluşlar var?
3- "Toplarlarsa toplasınlar, bana ne? Ben test çözüyorum, eğleniyorum işte.." diyen gamsız arkadaşların yanaklarından bir makas alayım önce. Gelgelelim geniş sayıda (yüzbinlerce, milyonlarca) kişinin psikolojik profilleri ve hangi olaylara ne şekilde tepki verdikleri bilgisine birileri sahip olunca, bu bilgiyi söz konusu kitleleri "manipüle etmekte" kullanıyorlar. Bu sayede çeşitli ülkelerde seçim sonuçlarını bile etkiledikleri, hatta hükümetlerin politikalarına bile yön verdikleri söylenmekte.
4- Ve son olarak okuduğum Ocak 2019 tarihli bir haberde, PlainSite adlı bağımsız araştırmacılar grubunun yayınladığı 70 sayfalık bir rapordan bahsediliyor. Buna göre, FACEBOOK şirketi kendi ürününün (yani sosyal medya uygulamasının) kontrolünü kaybetti.
Yani nedir? Adını bile bilmediğimiz, duymadığımız bir takım kuruluşlar kendi gizli emellerini gerçekleştirmek için her an size "tuzak sorular" sormakta ve bu sorulara vereceğiniz cevaplar veya gösterdiğiniz tepkiler bir yerlerde depolanmakta. Bu veriler bireysel olarak aleyhinize kullanılabileceği gibi, sizi kitlesel manipülasyonlara da açık hale getiriyor.
Sıradaki matematik sorusunu çözdüyseniz bakın sırada facebook'un size gösterdiği başka ve "çok eğlenceli" bir test var: Çözün ve görün bakalım bir önceki hayatınızda tarihteki hangi kral veya kraliçeymişsiniz...
|
|
| Tweets by Eskinin_Adami |